Στο Θέμα Οικολογία, νομίζω είναι κρίμα να μη διαβάσετε αυτά:
Ο
Δρ. Μάνος Δανέζης, επίκουρος καθηγητής αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και δημοφιλής συγγραφέας, απαντάει στις ερωτήσεις του AstroVox. Τον ευχαριστούμε θερμά για την ενδιαφέρουσα συνέντευξη και την προθυμία με την οποία ανταποκρίθηκε.
AstroVox: Πιστεύετε στην ύπαρξη εξωγήινης ζωής με νοημοσύνη; Συμπίπτει η άποψή σας ως επιστήμονας με τη διαίσθησή σας σε αυτό το σημείο;
Μάνος Δανέζης: Σύμφωνα με το νόμο των πιθανοτήτων, πρέπει να υπάρχει και αλλού στο Σύμπαν ζωή με νόηση. Ομοίως, υπάρχουν μια σειρά ανοικτά επιστημονικά θέματα τα οποία αφορούν τόσο την εξέλιξη του ανθρώπου όσο και τη δομή των πολιτισμών πάνω στη Γη. Με τα ζητήματα αυτά όμως, έχουν ασχοληθεί στην Ελλάδα τόσοι πολλοί, με τόσο ανορθόδοξο και αντιεπιστημονικό τρόπο, που έχουν δυσφημίσει δραματικά αυτά τα πεδία έρευνας. Έτσι, οποιοσδήποτε επιστήμονας θα ήθελε να ασχοληθεί με τα θέματα αυτά, κρίνεται εκ προοιμίου ως μη σοβαρός και σταματάει την έρευνα, αναλογιζόμενος το προσωπικό επιστημονικό και κοινωνικό κόστος.
Πώς αποτιμάτε την επίδραση της τηλεοπτικής σας εκπομπής σε αντιστοιχία με το συγγραφικό σας έργο; Τι πετυχαίνετε με το κάθε ένα από τα διαφορετικά αυτά μέσα;
Το ερευνητικό έργο του κάθε επιστήμονα, αναφέρεται σε δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων με κριτές.
Τo περιεχόμενο αυτών των δημοσιεύσεων αναφέρεται σε νέες επιστημονικές ιδέες και ανακαλύψεις του συγγραφέα, οι οποίες προάγουν τη γνώση πάνω στην συγκρότηση και τη λειτουργία του φυσικού κόσμου. Τις περισσότερες φορές το περιεχόμενο αυτού του έργου είναι τόσο εξειδικευμένο που το αγνοεί το σύνολο των πολιτών. Το ευρύτερο συγγραφικό έργο κάθε επιστήμονα (βιβλία άρθρα στον περιοδικό και ημερήσιο τύπο κλπ) εκπληρώνει την υποχρέωσή του να μεταφέρει τις επιστημονικές και κοινωνικές γνώσεις και απόψεις του στην επόμενη γενιά, αλλά και στο σύνολο των πολιτών με τρόπο απλό και κατανοητό. Ειδικότερα, οι εκπομπές μας στην τηλεόραση έχουν ως στόχο αυτή ακριβώς την ενημέρωση των πολιτών και μάλιστα, κάποιες φορές, πάνω σε θέματα που δεν διδάσκονται ακόμα ούτε και στο Πανεπιστήμιο.
Όλα τα προηγούμενα βρίσκονται μέσα στο πλαίσιο μιας βαθειάς μου πίστης, ότι ήρθε η ώρα οικοδόμησης ενός νέου πολιτισμικού ρεύματος που θα στηρίζεται πάνω στη βαθειά γνώση της νέας επιστημονικής πραγματικότητας.
Πιστεύετε ότι η εντυπωσιακή τεχνολογική πρόοδος της εποχής μας συνοδεύεται από αντίστοιχη αύξηση του επιπέδου των γνώσεων του μέσου πολίτη σε επιστημονικά θέματα;
Ας μην μπλέκουμε την επιστημονική γνώση με την τεχνολογία. Η επιστήμη αποκαλύπτει νέες άγνωστες αλήθειες, οι οποίες αφορούν τον ευρύτερο φυσικό και συμπαντικό χώρο. Η τεχνολογία και η τεχνική εφαρμόζει κάποιες από αυτές προς όφελος της κοινωνίας, ή του κέρδους, ή και των δύο μαζί.
Όπως αναφέρει και ο Μάριος Μπέγζος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας στο βιβλίο του «Νεοελληνική φιλοσοφία της θρησκείας»: «Η τεχνολογία υπόσχεται την ελευθερία, αλλά δεν την εγγυάται. Η τεχνική επαγγέλλεται την απελευθέρωση του ανθρώπου από την ανάγκη, αλλά δεν την εξασφαλίζει. Η τεχνοκρατία μπορεί να επιθυμεί ένα καλύτερο μέλλον για όλους μας, αλλά δεν είναι σε θέση να σιγουρέψει κανέναν μας για μια αίσια έκβαση των εφαρμογών της επιστήμης στην καθημερινή μας ζωή. Υπάρχει κάτι που διαφεύγει από τα όρια της τεχνικής. Αυτό είναι η ανθρώπινη ελευθερία».
Επειδή λοιπόν το νόημα ενός πολιτισμού είναι η ελευθερία, με την ευρύτερη έννοια του όρου, πιστεύω ότι ζούμε την εποχή ενός πολύ σκληρού τεχνολογικού μεσαίωνα.
Για σας προσωπικά η μελέτη του Σύμπαντος δίνει κάποιες απαντήσεις περί Δημιουργού, ή έστω, γεννά πιεστικά ερωτήματα;
Δεν πρέπει να μπλέκουμε την επιστημονική σκέψη και τεκμηρίωση με τα προσωπικά εσωτερικά και φιλοσοφικά μας βιώματα. Επειδή όμως αναφερθήκατε στις προσωπικές μου σκέψεις σας απαντώ. Η σύγχρονη επιστήμη πιστεύει ότι οι δυνάμεις στο σύμπαν δεν είναι παρά εκφράσεις μιας και μόνης αρχικής και ενιαίας δύναμης. Το ίδιο πιστεύει για τα στοιχειώδη σωμάτια και αναζητά το ένα και μοναδικό αρχικό σωμάτιο, εκδηλώσεις του οποίου είναι όλα τα άλλα. Και συνεχίζω με βάση αυτή την αποδεκτή από την επιστήμη λογική. Πίσω από το αίτιο κάθε φυσικού γεγονότος κρύβεται ένα άλλο αίτιο και αν συνεχίσουμε να ζητάμε το αίτιο κάθε αιτίου πιστεύω ότι πρέπει να οδηγηθούμε σε ένα και πρωταρχικό αίτιο. Το αίτιο του Όλου, του Ενός. Αν αυτό το Ένα και μοναδικό Αίτιο, το Αίτιο όλων των αιτίων, κάποιος θέλει να το λέει Δημιουργό γιατί να έχω κάποια ένσταση; Δεν με απασχόλησαν ποτέ οι λέξεις, παρά μόνο το εννοιολογικό τους περιεχόμενο. Οι λέξεις πολλές φορές διχάζουν, και μόνο το νόημά τους ενίοτε ενώνει, και στόχος είναι η ενότητα και όχι η διαίρεση.
Ποια πιστεύετε ότι είναι τελικά η φύση της σκοτεινής ενέργειας;
Για να φθάσουμε στο σημείο να συζητήσουμε τη φύση της σκοτεινής ενέργειας, πρέπει να έχουμε λύσει μια σειρά άλλων προβλημάτων. Τι είναι Ύλη; Τι είναι Ενέργεια; Ποια η σχέση μεταξύ τους; Η σχέση E=mc2 δεν συνδέει την Ύλη με την Ενέργεια, αλλά μια ιδιότητα της Ύλης, τη «μάζα» με μια εκδήλωση (μορφή) της ενέργειας.και όχι αυτή καθεαυτή την Ενέργεια, Και τελικά ποια είναι η σχέση μεταξύ Ύλης και Χώρου.
Πιστεύω ότι η λύση της φύσης της σκοτεινής ενέργειας κρύβεται πίσω από την κατανόηση των αδιάρρηκτων σχέσεων μεταξύ Μαθηματικών και Φυσικής που ακόμα δεν έχουμε κατανοήσει όσο θα έπρεπε. Το πρόβλημα, βέβαια, δεν θα λυθεί αν επιμένουμε ότι:
1. Tο Σύμπαν είναι επίπεδο (δηλαδή Ευκλείδειο), παρόλο ότι έχουμε προ πολλού αποδείξει ότι δεν είναι (φαινόμενο Ryle σε συνδυασμό με την έννοια της καμπυλότητας),
2. Αυτό που οι αισθήσεις μας αντιλαμβάνονται ως διαστολή του Σύμπαντος, δεν αποτελεί παρά μια συστολή στα πλαίσια μιας γιγαντιαίας τετραδιάστατης μελανής οπής (βλέπε μαθηματική χαρτογράφηση του σύμπαντος και τη συζήτηση γύρω από το πείραμα του CERN),
3. Αυτό που αντιλαμβανόμαστε δεν είναι το πραγματικό Σύμπαν, αλλά αυτό που οι αισθήσεις μας, το ανθρώπινο DNA, αντιλαμβάνεται ως Σύμπαν.
Για να απαντήσουμε στο πρόβλημα της σκοτεινής ενέργειας θα πρέπει να επιτρέψουμε στη λογική μας να ελιχθεί και να εξελιχθεί πάνω στα μονοπάτια μιας άλλης επιστημονικής πραγματικότητας, η οποία υπάρχει μεν αλλά παραμερίζεται για λόγους κοινωνικών, θεολογικών και επιστημονικών αγκυλώσεων.
Πώς βλέπετε την ερασιτεχνική αστρονομία και τους ερασιτέχνες αστρονόμους;
Σε παγκόσμιο επίπεδο οι ερασιτέχνες αστρονόμοι αποτελούν τον ισχυρό βραχίονα της επαγγελματικής αστρονομίας, συμμετέχοντας σε μια σειρά σπουδαίων αστρονομικών παρατηρήσεων και ανακαλύψεων.
Για μένα όμως προσωπικά, ο ερασιτέχνης αστρονόμος αποτελεί μια παγκόσμια πολιτισμική ελπίδα. Πατώντας στέρεα στη Γη, λόγω των επιτακτικών βιοτικών αναγκών του, δεν ξεχνάει ποτέ ότι είναι ένα παιδί των άστρων και πάντα προς τα εκεί στρέφει το βλέμμα. Δεν ξεχνάει ποτέ ότι τα μικρά και καθημερινά, όσο επιτακτικά και αν είναι, αποτελούν μια παρένθεση της ζωής του, μιας ζωής που είναι φτιαγμένη για τα μεγάλα και τα ουράνια.
http://www.astrovox.gr/forum/viewtopic.php?t=9407