Με αφορμή το πολύ ενδιαφέρον post του spyrodragon (poster admin)
εδώ περί σακχαρώδους διαβήτη στα σκυλιά, σκέφτηκα να πω δυο κουβέντες για το στάδιο της πρόληψης αυτής της ασθένειας. Από τα λίγα που έχω διαβάσει για το θέμα, φαίνεται πως ισχύει ότι και στους ανθρώπους, οπότε θα αναφερθώ εκεί όπου γνωρίζω πέντε πράγματα με την σχετική βεβαιότητα ότι δε θ’ απέχω πολύ από την αλήθεια και για τους τετράποδους φίλους μας.Όπου είμαι λάθος παρακαλώ διορθώστε με.
Θα ξεκινήσω από την αρχή για να πάρω τα πράγματα με τη σειρά. Όπως θα γνωρίζετε ήδη οι περισσότεροι, οι υδατάνθρακες κατά τη διάρκεια της πέψης μετατρέπονται μέσα στο έντερο σε μονοσακχαρίτες, οι οποίοι στη συνέχεια προωθούνται στο συκώτι όπου και μετατρέπονται σε γλυκόζη (αυτό που ονομάζουμε σάκχαρο). Από κει και πέρα, η παραγόμενη γλυκόζη είτε καταβολίζεται στους περιφερειακούς ιστούς και παράγει Τριφωσφατική Αδενοσίνη (ATP), είτε αποθηκεύεται σαν γλυκογόνο στο συκώτι και στους μύες, είτε μετατρέπεται σε λιπαρά οξέα (λίπος) τα οποία αποθηκεύονται σαν τριγλυκερίδια.
Όταν το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα ανέβει, το πάγκρεας εκκρίνει σαν αντίδραση μια ουσία, την ινσουλίνη, με σκοπό να κατεβάσει τα επίπεδα της γλυκόζης σε φυσιολογικά πλαίσια μέσω της διαχείρισης αυτής. Άρα, όσο μεγαλύτερα είναι τα επίπεδα της γλυκόζης, τόσο περισσότερη ινσουλίνη χρειάζεται να εκκρίνει το πάγκρεας για να την κατεβάσει.
Θα κάνω μια παρένθεση εδώ να μιλήσω για κάτι πολύ σημαντικό, που ίσως δεν έχουν κατανοήσει πολλοί επαρκώς. Πρόκειται για το Γλυκαιμικό Δείκτη (
Glycemix Index – GI) και το Γλυκαιμικό Φορτίο (
Glycemic Load – GL). Ο Γλυκαιμικός Δείκτης ταξινομεί τις τροφές ανάλογα με το πόσο επηρεάζουν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα και μετράει πόσο αυξάνονται αυτά τα επίπεδα μέσα σε 2-3 ώρες από τη στιγμή που τρώμε.
Το Γλυκαιμικό Φορτίο τώρα, είναι μια σχετικά νεότερη εκδοχή του πόσο επηρεάζουν οι τροφές τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα, λαμβάνοντας υπόψη του το Γλυκαιμικό Δείκτη και δίνει μια πιο πλήρη εικόνα.
Να σημειώσουμε ότι λέγοντας τροφή εννοούμε τροφές με υψηλή περιεκτικότητα υδατανθράκων, μιας και γι’ αυτές καταρτίστηκαν οι παραπάνω δείκτες και αυτές μας αφορούν πρωτίστως, τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και λίπη δεν μεταβάλουν σημαντικά τα επίπεδα του σακχάρου.
Ο Γλυκαιμικός Δείκτης αντιπροσωπεύει αριθμούς, οι οποίοι εκφράζονται σε ποσοστά επί τοις εκατό με σημείο αναφοράς τη γλυκόζη. Υπάρχουν δύο ειδών κλίμακες μέτρησης, μία όπου η γλυκόζη ισούται με 100 και ένα όπου το άσπρο ψωμί ισούται με 100 και η γλυκόζη έχει τιμή 140, ας ασχοληθούμε για ευκολία με την πρώτη κλίμακα όπου η γλυκόζη έχει τιμή 100 (GI=100).
Όσο μεγαλύτερος είναι ο GI μιας τροφής, τόσο υψηλότερα είναι τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα, άρα τόσο περισσότερη ινσουλίνη χρειάζεται από το πάγκρεας προκειμένου να το επαναφέρει (το σάκχαρο) σε σταθερά επίπεδα. Παρομοίως, όσο μικρότερος είναι ο GI, η αύξηση του σακχάρου είναι μικρότερη και η παραγόμενη ινσουλίνη αντίστοιχα μειωμένη.
Το Γλυκαιμικό Φορτίο ισούται με το Γλυκαιμικού Δείκτη μιας τροφής δια 100 πολλαπλασιασμένο με το διαθέσιμο περιεχόμενό της σε υδατάνθρακες (υδατάνθρακες μείον ίνες) σε γραμμάρια. Μοιάζει λίγο μπερδεμένο αλλά δε χρειάζεται να μας απασχολήσει ο τύπος, παρά μόνο το αποτέλεσμα σαν αριθμός. Στην ουσία, λαμβάνει υπόψη του το καθαρό περιεχόμενο της τροφής σε υδατάνθρακες αφαιρώντας τις ίνες, σε συνάρτηση με το GI της τροφής.
Ο λόγος είναι ότι έχουμε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα του κατά πόσο επηρεάζει η συγκεκριμένη τροφή το σάκχαρο, μιας και όσο περισσότερες ίνες έχει, τόσο μικρότερη είναι η επίδραση της τροφής στην άνοδο της γλυκόζης.
Φυσικά υπάρχουν έτοιμοι πίνακες, τόσο με το Γλυκαιμικό Δείκτη, όσο και με το Γλυκαιμικό Φορτίο στο διαδίκτυο, οπότε μπορούμε να έχουμε μια εικόνα της αξιολόγησης των υδατανθράκων στις τροφές.
Η ουσία τώρα και το όλο θέμα, είναι πως όσο μικρότερος είναι ο γλυκαιμικός δείκτης και το γλυκαιμικό φορτίο μιας τροφής, τόσο το καλύτερο και αντίστοιχα όσο μεγαλύτερα είναι και τα δύο τόσο το χειρότερο, ας δούμε το γιατί.
Μια τροφή με υψηλό GI όπως είπαμε ανεβάζει απότομα τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να εκκρίνει μεγάλη ποσότητα ινσουλίνης προκειμένου να το σταθεροποιήσει (να το μειώσει δηλαδή). Αυτή η διαδικασία έχει δύο αρνητικά σημεία, πρώτον τα μεγάλα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα έχουν σαν αποτέλεσμα τη μετατροπή της πλεονάζουσας ποσότητας σε λίπος και δεύτερον, σταδιακά και με τη συνεχόμενη για παρατεταμένο διάστημα παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων ινσουλίνης, ο οργανισμός αντιδρά και οδηγείται στη λεγόμενη αντίσταση ινσουλίνης.
Ας εξηγήσουμε όμως γιατί είναι ανεπιθύμητα και τα δύο.
Στην πρώτη περίπτωση, όταν το συκώτι και οι μύες κορεστούν με γλυκόζη, η περίσσεια αυτής δεν εξέρχεται από το σώμα αλλά αποθηκεύεται σαν λίπος. Είναι κατανοητό λοιπόν, ότι δε μας συμφέρει καθόλου αυτό το σενάριο, γιατί αποθηκεύουμε λίπος, το οποίο δεν προέρχεται από αυξημένη κατανάλωση θερμίδων αλλά από λάθος επιλογές τροφών, αυτό είναι πολύ βασικό…
Στη δεύτερη περίπτωση, όταν τα επίπεδα της ινσουλίνης είναι αυξημένα για μεγάλα χρονικά διαστήματα, οι υποδοχείς της ινσουλίνης «αναισθητοποιούνται» (αντίσταση ινσουλίνης) και το πάγκρεας χρειάζεται να εκκρίνει όλο και περισσότερη ινσουλίνη προκειμένου να επιτευχθεί η αντιμετώπιση των υψηλών επιπέδων γλυκόζης, οπότε και καταλήγουμε με μαθηματική σχεδόν ακρίβεια σε διαβήτη τύπου II.
Ο διαβήτης τύπου ΙΙ είναι η νέα μάστιγα του αιώνα, πάρα πολλοί άνθρωποι έχουν διαγνωστεί με αυτόν και ακόμα περισσότεροι είναι εκείνοι που έχουν αλλά δεν το γνωρίζουν, το τραγικό είναι ότι ανάμεσά τους είναι και μικρά παιδιά.
Κύριος υπεύθυνος είναι βασικά τα επεξεργασμένα τρόφιμα και ταυτόχρονα η κακή διατροφή. Θα μπορούσα πάνω σ’ αυτό να γράψω πάρα πολλά αλλά θα ήμουν off topic.
Παρατηρώντας λοιπόν την αύξηση των κρουσμάτων διαβήτη στους σκύλους σύμφωνα με το άρθρο του admin, σκέφτομαι τι μπορεί να φταίει γι’ αυτό.
Μια μικρή αλλά σημαντική παρένθεση εδώ για να αναφέρω ότι GI μέχρι 55 θεωρείται χαμηλό (άρα καλό), από 56 – 69 μέτριο και από 70 και πάνω υψηλό. Για το GL, μέχρι 10 θεωρείται χαμηλό, 11 – 19 μέτριο και από 20 και πάνω υψηλό.
Ο GI μπορεί να ποικίλλει πολύ σε ορισμένες τροφές (π.χ. ρύζι, ζυμαρικά, πατάτες) γιατί εξαρτάται από την ποικιλία, την προέλευση και τον τρόπο παρασκευής. Χοντρικά να πω ότι όσο πιο επεξεργασμένη είναι μια τροφή, τόσο μεγαλύτερος είναι ο GI. Ας δούμε τώρα και το GI μερικών δημοφιλών τροφών που ταΐζουμε τα σκυλιά μας:
Maize: μπορεί να ποικίλλει πολύ, ανάλογα με την προέλευση και επεξεργασία και κυμαίνεται από 65 έως και 109
Rice: κι εδώ το εύρος είναι πολύ μεγάλο γιατί υπάρχουν και πολλές ποικιλίες, έχει μέσο όρο περίπου 70
Russet potato: περίπου στο 85
Sweet potato: περίπου στο 61
Beet: περίπου 64
Banana: από 30 μέχρι 75 ανάλογα με την προέλευση και την ωρίμανση
Apple: από 28 μέχρι 44
Όσον αφορά την ξηρά τροφή, είμαι σχεδόν πεπεισμένος ότι τροφές με υψηλά ποσοστά ή/και λάθος επιλογή υδατανθράκων αποτελούν επιβαρυντικό παράγοντα. Ο τρόπος παρασκευής της ξηράς τροφής (μεγάλη επεξεργασία) είναι σίγουρο ότι ανεβάζει το GI των υδατανθράκων της σε πολύ μεγάλα επίπεδα, δημιουργώντας έτσι όλες τις προϋποθέσεις για μελλοντικό διαβήτη και προβλήματα υγείας.
Όσον αφορά την ωμή ή μαγειρεμένη τροφή, ένας παράγοντας που θέλει προσοχή είναι το ρύζι (ειδικά στη μαγειρεμένη) και τα φρούτα (ειδικά οι ώριμες μπανάνες). Πιστεύω ότι από αυτή την άποψη η επιλογή της ωμής τροφής περισσότερο και της μαγειρεμένης λιγότερο, είναι καλύτερη λύση από τις ξηρές, μια διάσταση που πιστεύω δεν έχει συζητηθεί αρκετά.
Θα ήθελα να ακούσω τη γνώμη και τα σχόλιά σας και να συζητήσουμε πάνω στο θέμα, να ξεφύγουμε λίγο από τα τετριμμένα, θα έχει ενδιαφέρον πιστεύω.
