Αν μου επιτρέπεται, η πασιφανής και σοκαριστική, μορφολογική τουλάχιστον, "εκφύλιση" που έχουν υποστεί λίγο πολύ οι περισσότερες φυλές μέσα στα 100 τελευταία χρόνια και που τόσο με σόκαρε μόλις είδα το link του Reinmeister, υποθέτω ότι είναι μοιραία παρενέργεια της κατηγοριοποίησης σε ράτσες και τις όλης κυνολογικής μορφολογικής προσέγγισης .
Όταν για παράδειγμα στα μορφολογικά χαρακτηριστικά του προτύπου μιας φυλής σε αναφορά με το οποίο κρίνεται και αξιολογείται το κάθε πλασματάκι στις εκθέσεις, αναφέρετε η πλακουτσωτή μουσούδα, είναι λογικό κι αναμενόμενο με την πάροδο του χρόνου αυτό το χαρακτηριστικό να ενταθεί, αφού τα καθαρόαιμα της φυλής με τη λιγότερο πλακουτσωτή μουσούδα μοιραία εκτοπίζονται από την αναπαραγωγή, που στοχεύει σε "τελειότερα" και "εντυπωσιακότερα" και κατά συνέπεια "εκθεσιακότερα" αποτελέσματα, που με τη σειρά τους θα έχουν περισσότερες πιθανότητες να γίνουν γεννήτορες.
Η ανθρώπινη "διαστροφή" του ντιζάιν εξορισμού αποστρέφεται το μέτριο, το κοινότυπο, το απροσδιόριστο.. Για έναν ντιζάινερ ζητούμενο, είναι ο προσωπικός χαρακτήρας, η απόκλιση από το κανονικό-συνηθισμένο, η μορφολογική γενναία διαφοροποίηση ως ταυτότητα του προϊόντος. Η μορφολογική μετριοπάθεια ή απροσδιοριστία είναι ο "εχθρός", ενώ η "καθαρότητα-σαφήνεια" μιας σύνθεσης με συγκεκριμένες τολμηρές (σε μέγεθος και βαθμό ώστε να είναι ξεκάθαρες) αποκλίσεις και από το συνηθισμένο, από το κοινότυπο, η μεγέθυνση της ιδιαιτερότητας, είναι το βασικό μέλημα ενός ντιζάινερ. Έτσι το μεγάλο θα γίνει μεγαλύτερο, το μικρό μικρότερο, το φουντωτό φουντωτότερο, το πλακουτσωτό πλακουτσερότερο κλπ.
Ονόμασα το ντιζάιν "διαστροφή" καταχρηστικά, με την έννοια που ολόκληρος ο πολιτισμός είναι γέννημα της ανθρώπινης διατροφής (ως απόκλιση από τη φύση). Με τους όρους της φύσης για παράδειγμα, αποτελεί διαστροφή του ανθρώπου η δημιουργία, η ύπαρξη και η χρησιμοποίηση της τουαλέτας ως αντικείμενο που προορίζεται για την αφόδευση. Επί της ουσίας όμως για τον άνθρωπο αυτό είναι πολιτισμός, και σίγουρα δεν απειλή ή προσβάλλει με κάποιον τρόπο τη φύση. Αυτό που αποδεικνύεται, όμως, επί της ουσίας διεστραμμένο, με τη λογική της παντελούς έλλειψης σεβασμού προς τη φύση και τη ζημίωση αυτής από τον άνθρωπο, είναι να συμπεριφέρεται εδώ και δεκαετίες σε ένα ολόκληρο είδος σαν να ήταν άψυχο αντικείμενο σχεδιασμού.
Πρόκειται απλά για επιλεκτική εκτροφή, που όπως και να το κάνουμε ακούγεται σχετικά ήπια παρέμβαση στη φυσική διαδικασία. Θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε "παθητική ευγονική", σε αντίθεση με την απευθείας γενετική παρέμβαση που θα ονόμαζα "ενεργητική ευγονική". Ο μόνος λόγος, όμως, που πιστεύω ότι δεν έγινε τόσο επιθετικά τόσα χρόνια, ήταν η απουσία της δυνατότητας. Αργά η γρήγορα θα έρθει στο φώς και αυτό. Καλώς η κακώς ο άνθρωπος ως είδος θέλει να κάνει πράγματα στη φύση, απλά, επειδή "μπορεί". Θέλει να δοκιμάσει και να εξαντλήσει τις δυνατότητές του απέναντι της, προτού αναλογιστεί τις συνέπειες. Στην προκειμένη περίπτωση μάλλον, πριν 100 χρόνια, δεν μπορούσε καν να τις φανταστεί.
Την επιλεκτική εκτροφή την εφάρμοσε σε όλα τα προς εκμετάλλευση είδη, όπως τα βοοειδή.. Βλέπε supercows για περισσότερο κρέας.. αλλά μόνο στα σκυλιά ξέφυγε τόσο, και αυτό, επειδή εστίασε τόσο πολύ στη μορφή τους, ως αντικείμενο προς σχεδιασμό, έκθεση, αξιολόγηση και πώληση. Και φυσικά ένα αντικείμενο ντιζάιν όσο εξεζητημένο μορφολογικά και να είναι, δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει πρόβλημα υγείας. Ούπς.. δυσάρεστη έκπληξη! Η κατά τα άλλα θεμιτή σχεδιαστική εμμονή στη μορφολογική διαφοροποίηση (ως ταυτοποίηση) της κάθε φυλής διαφοροποιεί ανάλογα και τα τεχνικά χαρακτηριστικά αυτού του υπό «σχεδιασμού» ζωντανού οργανισμού, που έχει ως αποτέλεσμα λειτουργικά σφάλματα, η αλλιώς σοβαρά προβλήματα υγείας.
Με την ίδια διαστροφή ο άνθρωπος αντιμετωπίζει και τον εαυτό του στην εποχή μας. Θέλει τα λευκά λευκότερα! Τα δόντια να φωσφορίζουν στο σκοτάδι.. αν γίνεται και ημιδιαφανή.. θα τα πληρώσουν όσο όσο.. Ποιος θα επέλεγε για νύφη και μελλοντική μητέρα των παιδιών του κάποια που τα δόντια της δεν είναι τουλάχιστον ένα τόνο πιο λευκά από το νυφικό! Είμαι σίγουρος ότι πολλές γυναίκες το έχουν σκεφτεί. Δεν είναι αυτό επιλεκτική αυτό-εκτροφή, έστω και βασισμένη στην απάτη; Πρόσφατα στην έκθεση άκουσα για μαύρα σκυλιά που τα βάφουν για να είναι πιο μαύρα και να διακριθούν, σύμφωνα με το πρότυπο της φυλής! Οι αδύνατες θέλουν να γίνουν πιο λεπτές (βλέπε μάστιγα ανορεξίας).. Οι ξανθές να το ανοίξουν λίγο ακόμα και κάθε φορά.. όπως η Μενεγάκη που από καστανή έγινε πλατινέ ξανθιά. Ή που θα είσαι κατάξανθη ή που δε θα είσαι σου λέει! Σκληρός ο ανταγωνισμός τη σήμερον ημέρα! Πως θα γίνεις η βασίλισσα κοτζάμ πρωινής ζώνης! Αν θες να είσαι ξανθιά, τουλάχιστον βάλε τα δυνατά σου να γίνεις η πιο ξανθιά από όλες!).
Ο απόλυτος στόχος είναι ο καθένας να διακριθεί για την κατηγορία που παίζει εμφανισιακά! Για να μην αναφερθούμε στους σφίχτιδες που λιώνουν στα γυμναστήρια γεμάτοι απογοήτευση, επειδή οι προδιαγραφές του διπλανού τους για γάμπα είναι ανώτερες! Μέχρι που χώνουν το εμφύτευμα και ησυχάζουν! Άσε τη μαζική πρόσθεση ή αφαίρεση στήθους των γυναικών, σύμφωνα, πάντα, με το πρότυπο της φυλής! Όταν η εμφάνιση έχει γίνει αντικείμενο ενασχόλησης-χόμπι και μάλιστα με τόσες επιλογές και δυνατότητες .. λογικό είναι να θέτεις κάθε φορά και υψηλότερο στόχο στο δρόμο της κατάκτησης της «τελειότητας» για την κατηγορία σου.. Ακόμα και χοντρές θέλουν να γίνουν χοντρότερες εκουσίως για να γραφτούν στο ρεκόρ γκίνες! Αυτός δεν είναι ο ορισμός της διαστροφής; Και στην Αρχαία Ελλάδα θαύμαζαν και λάτρευαν το κάλλος και την εξωτερική τελειότητα, αλλά εκεί υπήρχε κι ένα «νους υγιής εν σώματι υγιεί».
Αμφιβάλλω κατά πόσο αποδοτικά θα μπορέσει ένας εκτροφέας σήμερα να βελτιώσει εκ των υστέρων κάποιες εκφυλισμένες ράτσες, μετά από τη 100αετή συστηματική καταδίκη σε αφανισμό των πιο μέτριων μορφολογικά καθαρόαιμων της φυλής, χωρίς να αναγκαστεί να προβεί σε προσμίξεις με άλλες φυλές για το κάθε υπό βελτίωση χαρακτηριστικό. Στο μεταξύ βέβαια έχει ακμάσει η γενετική, οπότε υποθετικά, θα μπορούσαν να γίνουν πιο στοχευμένα και αποδοτικά οι επιθυμητές γονιδιακές μεταλλάξεις. Απομονώνουμε πχ το γονίδιο της πιο μακριάς μουσούδας από το γερμανικό ποιμενικό και το επιστρατεύουμε για να αναβαθμίσουμε το bug.. Το κακό είναι ότι ακόμα δεν έχουν εξαντλήσει τις δυνατότητες ελέγχου της φύσης που ανέφερα παραπάνω.
Καλώς η κακώς τη γνωρίζουμε απ’ την όψη (όπως στον εθνικό ύμνο) την κάθε -εκφυλισμένη πλέον- φυλή, και εκεί μένουμε για 100 χρόνια τώρα στα πλαίσια της συστηματοποιημένης κυνοφιλίας-κυνολογίας. Είναι δύσκολο τόσο για τους ανυποψίαστους αγοραστές, όσο και για τους πιο υποψιασμένους εκτροφείς να αλλάξουν αυτή τη νοοτροπία και να δώσουν προτεραιότητα στην υγεία.. αφού ακόμα και σε αυτό το σενάριο θα δημιουργούντο σκυλιά που φαινομενικά θα απέκλιναν από το, κακώς εννοούμενο πλέον, σύγχρονο, πρότυπο της φυλής.
Παράδειγμα το Bull Terrier. Άντε και ο εκτροφέας το «διόρθωνε» φέρνοντάς το πιο κοντά στην αρχική του δομή-λειτουργία (όπως λέμε μορφή-υγεία). Ποιος κριτής θα το αξιολογούσε θετικά, και ποιος συνειδητοποιημένος πελάτης θα ήθελε να σκάσει 1000 ευρώ για ένα απόγονο που δε θα μοιάζει σαν τον εκφυλισμένο αλλά καθιερωμένο-αναγνωρισμένο παππού του; Θα το έβλεπαν σαν να παίρνεις το ντεμοντέ πλέον i-phone1 αντί για το i-phone6! Όλοι μας θα παραδεχτούμε ότι κολλάμε με την εικόνα.. κολλάμε στην εικόνα.. είναι ο πολιτισμός μας αυτός.. έχουμε μεγαλώσει έτσι.. θέλουμε το καθαρόαιμο και για την εικόνα του.. και σε αυτό επένδυσε όλη η εκτροφή τόσα χρόνια. Είναι κάτι που αλλάζει εύκολα; Το ίδιο τους το είδος μπορούν να το προστατεύσουν οι άνθρωποι από την κακοποίηση της διαστροφής τους ώστε να σώσουν και τα σκυλιά;
Λέγεται στους επίδοξους σκυλογονιούς ότι τα σκυλιά δεν είναι λούτρινα, για να καταλάβουν τις ευθύνες που συνεπάγεται η απόκτηση ενός σκύλου. Αυτή είναι η φράση κλειδί.. Αυτό που διαφοροποιεί τα πραγματικά σκυλιά από τα λούτρινα δεν είναι μόνο ότι κάνουν κακά τους και τσίσα.. Η βασικότερη διαφορά τους, την οποία θα πρέπει να εμπεδώσουν κριτές, εκτροφείς και αγοραστές, είναι ότι τα πραγματικά σκυλιά δεν είναι αντικείμενα σχεδιασμού όπως είναι τα λούτρινα, αλλά έμβια όντα που πρέπει να διατηρηθούν υγιή στη ζωή ως είδος, κάνοντας τις ανάλογες παραχωρήσεις στις μορφολογικές απαιτήσεις τους.