Ορμόμενoς από ερώτηση που καθώς πλησιάζει το καλοκαίρι ακούμε όλο και πιο συχνά από τον κόσμο όπου και αν βρεθούμε: "Πολύ όμορφα τα Χάσκυ, αλλά στην Ελλάδα δε ζεσταίνονται πάρα πολύ το καλοκαίρι; Δεν υποφέρουν;"
Φυσικά το ερώτημα πηγάζει από την πλούσια γούνα που όλα τα Αρκτικά σκυλιά τύπου Σπίτζ αναπτύσσουν κατά τη διάρκεια του χειμώνα, για να ανταπεξέλθουν στις ιδιαιτέρως σκληρές και χαμηλές θερμοκρασίες του περιβάλλοντος του χώρου προέλευσης.
Η πρωταρχική λειτουργία της γούνας είναι φυσικά η μείωση των απωλειών θερμότητας του ζώου και η αντίστοιχη οικονομία σε καύσιμα του οργανισμού. Δευτερεύοντος, η γούνα προσφέρει μηχανική προστασία στο ζώο, τόσο με την απορρόφηση ορμής κατά τη σύγκρουση με αντικείμενα του περιβάλλοντος, όσο και με την προσθήκη "γλυστερότητας" στην επιφάνεια του οργανισμού . Τρίτον, η γούνα προσφέρει μερική προστασία από τη βροχή, καθώς σε χαμηλές εντάσεις η βροχή δε καταφέρνει να τη διαπεράσει και απλώς γλυστράει γύρω από το ζώο και καταλήγει στο έδαφος. Την ίδια συμπεριφορά η γούνα δείχνει και με τον πάγο, αλλά και με την λάσπη. Και τα δύο υλικά απλά δε κολλάνε πάνω της, χαρίζοντας στα αρκτικά σκυλιά την αιωνίως καθαρή όψη. Πως όμως επιτυγχάνονται όλα αυτά;
Η γούνα αυτή αποτελείται από 2 στρώσεις τριχώματος, καθεμιά διαφορετικού τύπου τρίχας και πυκνότητας, ένα πυκνό και κοντό στρώμα που ονομάζουμε υπόστρωμα και ένα αραιό και μακρύ που αποτελεί το κύριο στρώμα μηχανικής προστασίας. Οι 2 διαφορετικοί τύποι τρίχας που απαρτίζουν αυτές τις 2 στρώσεις έχουν ξεχωριστά καθήκοντα και ιδιότητες ο καθένας.
Το υπόστρωμα (undercoat, underfur) αποτελείται από λεπτές, σπαστές (ελικοειδής) τρίχες, μεσαίου μήκους. Οι τρίχες αυτές δημιουργούν με τον υψηλό αριθμό τους ένα πυκνό πλέγμα σα μαλλί, πάνω στο δέρμα του ζώου. Ανάμεσά τους δημιουργούνται αμέτρητοι μικροσκοπικοί θύλακες αέρα, μέσα στους οποίους εγκλωβίζεται ο αέρας του περιβάλλοντος. Το στρώμα αυτό του τριχώματος δεν είναι βέβαια αεροστεγές, αλλά η πυκνότητα του τριχώματος δημιουργεί ένα υψηλό βαθμό δυσκολίας στη μετακίνηση του αέρα μέσα στο στρώμα (κάτι σαν ρευστή διπλή υάλωση). Έτσι, το στρώμα αυτό του εγκλωβισμένου αέρα αποκτά σιγά-σιγά τη θερμοκρασία του δέρματος του ζώου, μειώνοντας δραματικά την απώλεια θερμότητας προς το περιβάλλον. Μια ιδιαιτερότητα του υποστρώματος, αυτή που του προσδίδει το 50% των ιδιοτήτων του, είναι το γεγονός ότι από έναν θύλακα τριχοφυΐας, μπορούν να ξεπροβάλουν (να φύονται) μέχρι και 10 ξεχωριστές τρίχες, οι οποίες δημιουργούν αυτομάτως μια μικρή πυκνή τούφα φίνου μαλλιού. Το υπόλοιπο 50%, οφείλεται στη μακροσκοπική του εμφάνιση (στην μορφή που έχει η τρίχα του υποστρώματος στο γυμνό μάτι), η οποία περιγράφηκε στην αρχή της παραγράφου.
Το δεύτερο "συστατικό" της σύνθετης γούνας των αρκτικών σκυλιών, το στρώμα της μηχανικής προστασίας, αποτελείται από μακριές, σαφώς μεγαλύτερης διαμέτρου (πιο χοντρές) τρίχες, οι οποίες φύονται από ένα μοναδικό θύλακα η κάθε μία, μοιάζοντας με διάσπαρτες βέργες μέσα στη θάλασσα του υποστρώματος. Οι τρίχες αυτές ονομάζονται τρίχες φύλαξης (guard hair) και η προστασία που παρέχουν στο ζώο αλλά και στο υποκείμενο υπόστρωμα είναι πολυσύνθετη, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως.
Καταρχάς με τη στιβαρότητά τους, βοηθούν το υπόστρωμα να μένει όρθιο και άρα ασυμπίεστο, έτσι ώστε να είναι ικανό να εκτελεί την πρωταρχική του λειτουργία, αυτή της θερμομόνωσης. Έχοντας την ικανότητα το ζώο να μετακινεί τις τρίχες φύλαξης, μπορεί να μεταβάλει τον όγκο της γούνας, αυξάνοντάς τον όταν τις ανασηκώνει και μειώνοντάς τον όταν τις χαλαρώνει και τις κατεβάζει. Πέραν της γνωστής εκφοβιστικής λειτουργίας που έχουν οι σηκωμένες τρίχες, αυξάνουν επίσης και το δευτερεύον στρώμα αέρα που βρίσκεται εγκλωβισμένο μέσα σε αυτές, και αμέσως πάνω από το στρώμα του υποστρώματος. Έτσι, με τη δημιουργία ενός ακόμα στρώματος αέρα (πολύ πιο χαλαρού βέβαια από του υποστρώματος), ο οργανισμός επιτυγχάνει ακόμη μεγαλύτερη θερμομόνωση με το περιβάλλον, αφού έτσι αντιπαραθέτει 2 ξεχωριστά στρώματα ζεστού αέρα πριν το ψύχος φτάσει στο δέρμα και σημειωθεί απώλεια ενέργειας.
Όλες οι υπόλοιπες ιδιότητες των τριχών φύλαξης είναι απόρροια αυτής της στιβαρότητας, αλλά και της ιδιαίτερης μορφής της επιφάνειας της κάθε τρίχας.
Είναι γνωστό ότι η θερμική απώλεια ως προς το νερό είναι 10 φορές πιο έντονη (πιο μεγάλη, πιο γρήγορη) σε σύγκριση με αυτή προς τον αέρα. Και η θερμική απώλεια προς τον αέρα είναι έως και 10 φορές πιο έντονη όταν ο αέρας μετακινείται (όταν φυσάει) από όταν αυτός είναι ακίνητος (όταν δε φυσάει). Με αυτό κατά νου, καταλαβαίνουμε ότι είναι πολύ πιο συμφέρον για τον οργανισμό στα αρκτικά κλίματα να μένει στεγνός και το στρώμα αέρα γύρω του αδιατάρακτο.
Με τη φορά του το τρίχωμα, και με την τοποθέτηση του ζώου κόντρα στον άνεμο όταν αυτός φυσάει, οι τρίχες φύλαξης, ακουμπώντας (καταρρέοντας) η μία πάνω στην άλλη, δημιουργούν ένα "σκληρό" κάλυμμα, πάνω στο οποίο ο κρύος αέρας γλυστράει, αφήνοντας το υποκείμενο στρώμα ζεστού αέρα μέσα στη γούνα αδιατάραχο.
Η ίδια κατάρρευση, αυτή τη φορά εξαιτίας του βάρους του νερού και της συνοχής των μορίων του, συμβαίνει και στην βροχή ή στη χιονόπτωση. Πάλι, καθώς οι τρίχες φύλαξης συμπιέζονται και κολλάει η μία στην άλλη, δημιουργείται ένα σε σημαντικό βαθμό αδιαπέραστο κάλυμμα, το οποίο αναγκάζει το νερό να μείνει στην εξωτερική επιφάνεια της γούνας και να μην διεισδύσει στο εσωτερικό.
Ακόμα και σε πλήρη βύθιση (αν το ζώο πέσει κατά λάθος σε νερό ή επιλέξει να βουτήξει), το υπόστρωμα επιτυγχάνει να διατηρήσει ένα σημαντικό ποσοστό αέρα εγκλωβισμένο μέσα του, μη επιτρέποντας το νερό να έρθει σε επαφή με το δέρμα. Αλλά ακόμα και σε εκείνα τα σημεία που το υπόστρωμα υποχωρεί κάτω από την ορμή του νερού, η πυκνότητα του δυσχεραίνει την κίνηση του νερού, εγκλωβίζοντάς το ως ένα βαθμό εκεί που βρίσκεται, ώστε να μην αντικατασταθεί με νέο κρύο νερό και ο οργανισμός χάσει καινούργια ποσά θερμότητας και δη ενέργειας.
Την ίδια απωθητική συμπεριφορά επιδεικνύουν οι τρίχες φύλαξης και σε άλλα 2 βασικά στοιχεία του αρκτικού περιβάλλοντος, του χιονιού και της λάσπης. Από νωρίς οι εξερευνητές των πόλων παρατήρησαν ότι ενώ ο πάγος που δημιουργόταν στα μούσια και τα μουστάκια τους από την παγοποίηση της υγρασίας της εκπνοής τους, ήταν πολύ δύσκολο να αφαιρεθεί χωρίς να πάρει μαζί του και τμήμα του τριχωτού που κατέκλυζε, ο πάγος που συγκεντρώνονταν στην κάτω επιφάνεια των αρκτικών σκυλιών και στη φουφούλα τους από την κίνηση μέσα στο παγωμένο τοπίο, έπεφτε ως δια μαγείας όταν αυτά αποφάσιζαν να τιναχτούν. Το ίδιο ίσχυε και με τη λάσπη. Ένα καταλασπωμένο Χάσκυ δε χρειάζεται να κάνει τίποτε άλλο από το να περιμένει να στεγνώσει η λάσπη. Ένα απλό τίναγμα αρκεί για να ελευθερωθεί η γούνα από το έξτρα φορτίο, γρήγορα και αποτελεσματικά.
Η "αδιάβροχη" αυτή συμπεριφορά δεν είναι απόρροια της προσθήκης κάποιας λιπαρής (άρα υδρόφοβης) ουσίας από αδένες του δέρματος στην επιφάνεια του τριχώματος, καθώς η ιδιότητα αυτή της γούνας παραμένει ακόμα και όταν η γούνα αφαιρεθεί από το ζώο (όπως γινόταν με τα Σάμογιεντ). Πιστεύεται ότι για αυτό ευθύνεται ή ίδια η δομή της επιφάνειας της τρίχας που λειτουργεί ως ένα βαθμό όπως το γνωστό τεφλόν (όχι όμως με τηγανιτά υλικά, αλλά με ξηρά όπως η στεγνωμένη λάσπη και ο πάγος).
Μετά από αυτή τη μικρή εισαγωγή, που πιστεύω ότι θα σας βοήθησε να κατανοήσετε τις ιδιαίτερες μηχανικές ιδιότητες του αρκτικού τριχώματος, οι οποίες το κάνουν τόσο αποτελεσματικό για τη διατήρηση των θερμικών απωλειών των αρκτικών σκυλιών στο φυσικό τους περιβάλλον, ας δούμε πως αυτή η γούνα ανταποκρίνεται στο "μη φυσικό" περιβάλλον της Μεσογείου.
Καταρχάς, η θερμομονωτική ικανότητα της γούνας λειτουργεί το ίδιο καλά (ίσως σε λιγότερο βαθμό) και με τη ζέστη. Η γούνα συνεχίζει να μονώνει τον οργανισμό από το περιβάλλον, είτε αυτό προσπαθεί να κλέψει θερμότητα. είτε προσπαθεί να προσθέσει. Όπως οι στρώσεις του εγκλωβισμένου αέρα διατηρούσαν τη θερμοκρασία του δέρματος σταθερή μη επιτρέποντας τον κρύο αέρα να έρθει σε άμεση επαφή με αυτό, έτσι αποτρέπουν ως ένα βαθμό και την επαφή του ζεστού αέρα του περιβάλλοντος με το δέρμα, διατηρώντας το αυτή τη φορά δροσερότερο.
Επειδή όμως ο οργανισμός μπορεί πιο εύκολα να παράγει θερμότητα από ότι να απάγει, το σύστημα τελικά θα υπερθερμανθεί. Αλλά αυτή η υπερθέρμανση θα αργήσει πολύ περισσότερο από ότι πχ. σε ένα Ροτβάιλερ, κυρίως εξαιτίας δύο λόγων (υπάρχει και ένας τρίτος, αλλά δεν έχει σχέση με τη γούνα*). Πρώτον, λόγου του πάχους του τριχώματος που ακόμα και στην εκδυμένη μορφή στο αρκτικό σκυλί (θα το αναφέρω παρακάτω) συνεχίζει να είναι το ελάχιστο 2 εκατοστά, ενώ στο Ροτβάιλερ είναι μερικά χιλιοστά (3-5χλστ). Δεύτερον, λόγω του χρώματος. Το μαύρο χρώμα του Ροτβάιλερ απορροφά δραματικά πιο πολύ ηλιακή ακτινοβολία/ενέργεια (η οποία μετατρέπεται αυτομάτως σε θερμότητα) απ' ότι τα ανοιχτά χρώματα των αρκτικών σκυλιών.
Ακόμα και ένα μαύρο Χάσκυ, ενώ (ας δεχθούμε ότι) θα απορροφήσει την ίδια ηλιακή ακτινοβολία με ένα Ρόττι, θα ζεσταθεί πολύ αργότερα καθώς η γούνα θα ζεσταθεί μόνο επιφανειακά στην αρχή και σταδιακά η θερμότητα θα εισχωρήσει σε βάθος. Ακόμα και τότε όμως, αρκεί ένα δυνατό τίναγμα της γούνας για να απορριφθεί ο ζεσταμένος αέρας και να αντικατασταθεί με δροσερότερο από το περιβάλλον, ρίχνοντας τη διαδικασία υπερθέρμανσης ξανά περίπου στην αρχή.
Πέραν αυτού, για να μπορεί η γούνα να διατηρεί τις ικανότητες της στο μέγιστο, τα αρκτικά σκυλιά την αντικαταστούν συνήθως μία φορά το χρόνο. Αυτό δε συμπίπτει αποκλειστικά με το μεσογειακό καλοκαίρι, αλλά τις περισσότερες φορές συμβαίνει τους πρώτους καλοκαιρινούς μήνες (με μικρότερη συχνότητα στο τέλος της Άνοιξης, λιγότερο στην αρχή του Φθινοπώρου και ακόμη πιο σπάνια στο τέλος του Χειμώνα). Την περίοδο αυτή, ενεργοποιείται μια ορμονικά οδηγούμενη διαδικασία απόρριψης των τριχών, αρχίζοντας από το υπόστρωμα (συνήθως πρώτα από τα μπούτια και τους αγκώνες, μετά από τα πλευρά, στη συνέχεια από τη ράχη, τη βάση της ουράς και από το κάτω τμήμα, μετά η ουρά και στο τέλος από το κολάρο του λαιμού) και συνεχίζοντας με το στρώμα φύλαξης. Η διάρκεια αυτής της απόπτωσης του τριχώματος κυμαίνεται από 3-5 βδομάδες για το υπόστρωμα και από άλλες 2-4 για το στρώμα φύλαξης. Η ταχύτητα της απόπτωσης εξαρτάται σε ένα σημαντικό βαθμό και από την τροφή. Δίαιτες υψηλές σε Ω3 & Ω6 λιπαρά οξέα, βοηθούν σημαντικά το δέρμα να ανταπεξέλθει γρήγορα και αποτελεσματικά σε αυτό το έργο. Με το πέρας της απόπτωσης έχει παραχθεί συνήθως από κάθε σκυλί αρκετό υλικό για να γεμίσει ένα πάπλωμα 2πλού κρεβατιού ή 7-10 μαξιλάρια. Από ότι καταλαβαίνετε, στο τέλος αυτής της περιόδου, η γούνα του σκύλου έχει ελαφρύνει σημαντικά, προσαρμόζοντας το σκύλο για διαβίωση σε πιο υψηλές θερμοκρασίες.
Η πρώτη μου σκύλα, έχει το συνήθειο της ηλιοθεραπείας. Ιούλιο μήνα, βγαίνει στο μπαλκόνι, βγαίνει από τη σκιά της τέντας και σωριάζεται στο καυτό πλακάκι για να κοιμηθεί. Σε κανένα τέταρτο, η αναπνοή της αρχίζει και αυξάνεται σημαντικά. Όμως δεν υποχωρεί. Δεν έχει ακόμη χορτάσει τον ήλιο. Πρέπει να κλείσει τουλάχιστον μισή ώρα για να αποφασίσει να γυρίσει στο σκιασμένο τμήμα, λαχανιασμένη, με τη γούνα της πυρακτωμένη να καίει, αλλά απολύτως ικανοποιημένη.... Σε ένα τέταρτο η αναπνοή της έχει επανέλθει στο φυσιολογικό, πίνει λίγο νερό και ξανακοιμάται.
Εν κατακλείδι, μπορώ να πω ότι τα αρκτικά σκυλιά είναι πολύ πιο καλά εξοπλισμένα για να αντιμετωπίσουν ακραίες κλιματικές συνθήκες και ως σκληρά και δυνατά σκυλιά ανταπεξέρχονται περίφημα σε ότι η φύση τους "προσφέρει". Αρκεί, να έχουν τον άνθρωπο δίπλα τους για συντροφιά.
-------------------------------------------------------------------------------------------
*Όλα τα αρκτικά σκυλιά, λόγω του ότι είναι πρωτόγονα, έχουν φυσιολογικά διαμορφωμένο ρύγχος. Σε αντίθεση με τις κατασκευασμένες φυλές που είναι βραχύρυγχες (σε ποικίλους βαθμούς) δεν υπάρχει καμία δυσκολία στην αναπνοή, ακόμα και σε συνθήκες υψηλής υγρασίας. Ο αέρας μπορεί εύκολα, γρήγορα και σε ικανές ποσότητες, να μετακινηθεί από τα πνευμόνια στο περιβάλλον, "αδειάζοντας" θερμότητα σε αυτό. Έτσι, ένα σπίτζ σε κατάσταση ταχύπνοιας, μετακινεί σημαντικά μεγαλύτερη ποσότητα από το ρύγχος του και άρα απάγει στο περιβάλλον μεγαλύτερη ποσότητα θερμότητας.
**Δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση εκτός του DOGforum.gr
Φυσικά το ερώτημα πηγάζει από την πλούσια γούνα που όλα τα Αρκτικά σκυλιά τύπου Σπίτζ αναπτύσσουν κατά τη διάρκεια του χειμώνα, για να ανταπεξέλθουν στις ιδιαιτέρως σκληρές και χαμηλές θερμοκρασίες του περιβάλλοντος του χώρου προέλευσης.
Η πρωταρχική λειτουργία της γούνας είναι φυσικά η μείωση των απωλειών θερμότητας του ζώου και η αντίστοιχη οικονομία σε καύσιμα του οργανισμού. Δευτερεύοντος, η γούνα προσφέρει μηχανική προστασία στο ζώο, τόσο με την απορρόφηση ορμής κατά τη σύγκρουση με αντικείμενα του περιβάλλοντος, όσο και με την προσθήκη "γλυστερότητας" στην επιφάνεια του οργανισμού . Τρίτον, η γούνα προσφέρει μερική προστασία από τη βροχή, καθώς σε χαμηλές εντάσεις η βροχή δε καταφέρνει να τη διαπεράσει και απλώς γλυστράει γύρω από το ζώο και καταλήγει στο έδαφος. Την ίδια συμπεριφορά η γούνα δείχνει και με τον πάγο, αλλά και με την λάσπη. Και τα δύο υλικά απλά δε κολλάνε πάνω της, χαρίζοντας στα αρκτικά σκυλιά την αιωνίως καθαρή όψη. Πως όμως επιτυγχάνονται όλα αυτά;
Η γούνα αυτή αποτελείται από 2 στρώσεις τριχώματος, καθεμιά διαφορετικού τύπου τρίχας και πυκνότητας, ένα πυκνό και κοντό στρώμα που ονομάζουμε υπόστρωμα και ένα αραιό και μακρύ που αποτελεί το κύριο στρώμα μηχανικής προστασίας. Οι 2 διαφορετικοί τύποι τρίχας που απαρτίζουν αυτές τις 2 στρώσεις έχουν ξεχωριστά καθήκοντα και ιδιότητες ο καθένας.
Το υπόστρωμα (undercoat, underfur) αποτελείται από λεπτές, σπαστές (ελικοειδής) τρίχες, μεσαίου μήκους. Οι τρίχες αυτές δημιουργούν με τον υψηλό αριθμό τους ένα πυκνό πλέγμα σα μαλλί, πάνω στο δέρμα του ζώου. Ανάμεσά τους δημιουργούνται αμέτρητοι μικροσκοπικοί θύλακες αέρα, μέσα στους οποίους εγκλωβίζεται ο αέρας του περιβάλλοντος. Το στρώμα αυτό του τριχώματος δεν είναι βέβαια αεροστεγές, αλλά η πυκνότητα του τριχώματος δημιουργεί ένα υψηλό βαθμό δυσκολίας στη μετακίνηση του αέρα μέσα στο στρώμα (κάτι σαν ρευστή διπλή υάλωση). Έτσι, το στρώμα αυτό του εγκλωβισμένου αέρα αποκτά σιγά-σιγά τη θερμοκρασία του δέρματος του ζώου, μειώνοντας δραματικά την απώλεια θερμότητας προς το περιβάλλον. Μια ιδιαιτερότητα του υποστρώματος, αυτή που του προσδίδει το 50% των ιδιοτήτων του, είναι το γεγονός ότι από έναν θύλακα τριχοφυΐας, μπορούν να ξεπροβάλουν (να φύονται) μέχρι και 10 ξεχωριστές τρίχες, οι οποίες δημιουργούν αυτομάτως μια μικρή πυκνή τούφα φίνου μαλλιού. Το υπόλοιπο 50%, οφείλεται στη μακροσκοπική του εμφάνιση (στην μορφή που έχει η τρίχα του υποστρώματος στο γυμνό μάτι), η οποία περιγράφηκε στην αρχή της παραγράφου.
Το δεύτερο "συστατικό" της σύνθετης γούνας των αρκτικών σκυλιών, το στρώμα της μηχανικής προστασίας, αποτελείται από μακριές, σαφώς μεγαλύτερης διαμέτρου (πιο χοντρές) τρίχες, οι οποίες φύονται από ένα μοναδικό θύλακα η κάθε μία, μοιάζοντας με διάσπαρτες βέργες μέσα στη θάλασσα του υποστρώματος. Οι τρίχες αυτές ονομάζονται τρίχες φύλαξης (guard hair) και η προστασία που παρέχουν στο ζώο αλλά και στο υποκείμενο υπόστρωμα είναι πολυσύνθετη, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως.
Καταρχάς με τη στιβαρότητά τους, βοηθούν το υπόστρωμα να μένει όρθιο και άρα ασυμπίεστο, έτσι ώστε να είναι ικανό να εκτελεί την πρωταρχική του λειτουργία, αυτή της θερμομόνωσης. Έχοντας την ικανότητα το ζώο να μετακινεί τις τρίχες φύλαξης, μπορεί να μεταβάλει τον όγκο της γούνας, αυξάνοντάς τον όταν τις ανασηκώνει και μειώνοντάς τον όταν τις χαλαρώνει και τις κατεβάζει. Πέραν της γνωστής εκφοβιστικής λειτουργίας που έχουν οι σηκωμένες τρίχες, αυξάνουν επίσης και το δευτερεύον στρώμα αέρα που βρίσκεται εγκλωβισμένο μέσα σε αυτές, και αμέσως πάνω από το στρώμα του υποστρώματος. Έτσι, με τη δημιουργία ενός ακόμα στρώματος αέρα (πολύ πιο χαλαρού βέβαια από του υποστρώματος), ο οργανισμός επιτυγχάνει ακόμη μεγαλύτερη θερμομόνωση με το περιβάλλον, αφού έτσι αντιπαραθέτει 2 ξεχωριστά στρώματα ζεστού αέρα πριν το ψύχος φτάσει στο δέρμα και σημειωθεί απώλεια ενέργειας.
Όλες οι υπόλοιπες ιδιότητες των τριχών φύλαξης είναι απόρροια αυτής της στιβαρότητας, αλλά και της ιδιαίτερης μορφής της επιφάνειας της κάθε τρίχας.
Είναι γνωστό ότι η θερμική απώλεια ως προς το νερό είναι 10 φορές πιο έντονη (πιο μεγάλη, πιο γρήγορη) σε σύγκριση με αυτή προς τον αέρα. Και η θερμική απώλεια προς τον αέρα είναι έως και 10 φορές πιο έντονη όταν ο αέρας μετακινείται (όταν φυσάει) από όταν αυτός είναι ακίνητος (όταν δε φυσάει). Με αυτό κατά νου, καταλαβαίνουμε ότι είναι πολύ πιο συμφέρον για τον οργανισμό στα αρκτικά κλίματα να μένει στεγνός και το στρώμα αέρα γύρω του αδιατάρακτο.
Με τη φορά του το τρίχωμα, και με την τοποθέτηση του ζώου κόντρα στον άνεμο όταν αυτός φυσάει, οι τρίχες φύλαξης, ακουμπώντας (καταρρέοντας) η μία πάνω στην άλλη, δημιουργούν ένα "σκληρό" κάλυμμα, πάνω στο οποίο ο κρύος αέρας γλυστράει, αφήνοντας το υποκείμενο στρώμα ζεστού αέρα μέσα στη γούνα αδιατάραχο.
Η ίδια κατάρρευση, αυτή τη φορά εξαιτίας του βάρους του νερού και της συνοχής των μορίων του, συμβαίνει και στην βροχή ή στη χιονόπτωση. Πάλι, καθώς οι τρίχες φύλαξης συμπιέζονται και κολλάει η μία στην άλλη, δημιουργείται ένα σε σημαντικό βαθμό αδιαπέραστο κάλυμμα, το οποίο αναγκάζει το νερό να μείνει στην εξωτερική επιφάνεια της γούνας και να μην διεισδύσει στο εσωτερικό.
Ακόμα και σε πλήρη βύθιση (αν το ζώο πέσει κατά λάθος σε νερό ή επιλέξει να βουτήξει), το υπόστρωμα επιτυγχάνει να διατηρήσει ένα σημαντικό ποσοστό αέρα εγκλωβισμένο μέσα του, μη επιτρέποντας το νερό να έρθει σε επαφή με το δέρμα. Αλλά ακόμα και σε εκείνα τα σημεία που το υπόστρωμα υποχωρεί κάτω από την ορμή του νερού, η πυκνότητα του δυσχεραίνει την κίνηση του νερού, εγκλωβίζοντάς το ως ένα βαθμό εκεί που βρίσκεται, ώστε να μην αντικατασταθεί με νέο κρύο νερό και ο οργανισμός χάσει καινούργια ποσά θερμότητας και δη ενέργειας.
Την ίδια απωθητική συμπεριφορά επιδεικνύουν οι τρίχες φύλαξης και σε άλλα 2 βασικά στοιχεία του αρκτικού περιβάλλοντος, του χιονιού και της λάσπης. Από νωρίς οι εξερευνητές των πόλων παρατήρησαν ότι ενώ ο πάγος που δημιουργόταν στα μούσια και τα μουστάκια τους από την παγοποίηση της υγρασίας της εκπνοής τους, ήταν πολύ δύσκολο να αφαιρεθεί χωρίς να πάρει μαζί του και τμήμα του τριχωτού που κατέκλυζε, ο πάγος που συγκεντρώνονταν στην κάτω επιφάνεια των αρκτικών σκυλιών και στη φουφούλα τους από την κίνηση μέσα στο παγωμένο τοπίο, έπεφτε ως δια μαγείας όταν αυτά αποφάσιζαν να τιναχτούν. Το ίδιο ίσχυε και με τη λάσπη. Ένα καταλασπωμένο Χάσκυ δε χρειάζεται να κάνει τίποτε άλλο από το να περιμένει να στεγνώσει η λάσπη. Ένα απλό τίναγμα αρκεί για να ελευθερωθεί η γούνα από το έξτρα φορτίο, γρήγορα και αποτελεσματικά.
Η "αδιάβροχη" αυτή συμπεριφορά δεν είναι απόρροια της προσθήκης κάποιας λιπαρής (άρα υδρόφοβης) ουσίας από αδένες του δέρματος στην επιφάνεια του τριχώματος, καθώς η ιδιότητα αυτή της γούνας παραμένει ακόμα και όταν η γούνα αφαιρεθεί από το ζώο (όπως γινόταν με τα Σάμογιεντ). Πιστεύεται ότι για αυτό ευθύνεται ή ίδια η δομή της επιφάνειας της τρίχας που λειτουργεί ως ένα βαθμό όπως το γνωστό τεφλόν (όχι όμως με τηγανιτά υλικά, αλλά με ξηρά όπως η στεγνωμένη λάσπη και ο πάγος).
Μετά από αυτή τη μικρή εισαγωγή, που πιστεύω ότι θα σας βοήθησε να κατανοήσετε τις ιδιαίτερες μηχανικές ιδιότητες του αρκτικού τριχώματος, οι οποίες το κάνουν τόσο αποτελεσματικό για τη διατήρηση των θερμικών απωλειών των αρκτικών σκυλιών στο φυσικό τους περιβάλλον, ας δούμε πως αυτή η γούνα ανταποκρίνεται στο "μη φυσικό" περιβάλλον της Μεσογείου.
Καταρχάς, η θερμομονωτική ικανότητα της γούνας λειτουργεί το ίδιο καλά (ίσως σε λιγότερο βαθμό) και με τη ζέστη. Η γούνα συνεχίζει να μονώνει τον οργανισμό από το περιβάλλον, είτε αυτό προσπαθεί να κλέψει θερμότητα. είτε προσπαθεί να προσθέσει. Όπως οι στρώσεις του εγκλωβισμένου αέρα διατηρούσαν τη θερμοκρασία του δέρματος σταθερή μη επιτρέποντας τον κρύο αέρα να έρθει σε άμεση επαφή με αυτό, έτσι αποτρέπουν ως ένα βαθμό και την επαφή του ζεστού αέρα του περιβάλλοντος με το δέρμα, διατηρώντας το αυτή τη φορά δροσερότερο.
Επειδή όμως ο οργανισμός μπορεί πιο εύκολα να παράγει θερμότητα από ότι να απάγει, το σύστημα τελικά θα υπερθερμανθεί. Αλλά αυτή η υπερθέρμανση θα αργήσει πολύ περισσότερο από ότι πχ. σε ένα Ροτβάιλερ, κυρίως εξαιτίας δύο λόγων (υπάρχει και ένας τρίτος, αλλά δεν έχει σχέση με τη γούνα*). Πρώτον, λόγου του πάχους του τριχώματος που ακόμα και στην εκδυμένη μορφή στο αρκτικό σκυλί (θα το αναφέρω παρακάτω) συνεχίζει να είναι το ελάχιστο 2 εκατοστά, ενώ στο Ροτβάιλερ είναι μερικά χιλιοστά (3-5χλστ). Δεύτερον, λόγω του χρώματος. Το μαύρο χρώμα του Ροτβάιλερ απορροφά δραματικά πιο πολύ ηλιακή ακτινοβολία/ενέργεια (η οποία μετατρέπεται αυτομάτως σε θερμότητα) απ' ότι τα ανοιχτά χρώματα των αρκτικών σκυλιών.
Ακόμα και ένα μαύρο Χάσκυ, ενώ (ας δεχθούμε ότι) θα απορροφήσει την ίδια ηλιακή ακτινοβολία με ένα Ρόττι, θα ζεσταθεί πολύ αργότερα καθώς η γούνα θα ζεσταθεί μόνο επιφανειακά στην αρχή και σταδιακά η θερμότητα θα εισχωρήσει σε βάθος. Ακόμα και τότε όμως, αρκεί ένα δυνατό τίναγμα της γούνας για να απορριφθεί ο ζεσταμένος αέρας και να αντικατασταθεί με δροσερότερο από το περιβάλλον, ρίχνοντας τη διαδικασία υπερθέρμανσης ξανά περίπου στην αρχή.
Πέραν αυτού, για να μπορεί η γούνα να διατηρεί τις ικανότητες της στο μέγιστο, τα αρκτικά σκυλιά την αντικαταστούν συνήθως μία φορά το χρόνο. Αυτό δε συμπίπτει αποκλειστικά με το μεσογειακό καλοκαίρι, αλλά τις περισσότερες φορές συμβαίνει τους πρώτους καλοκαιρινούς μήνες (με μικρότερη συχνότητα στο τέλος της Άνοιξης, λιγότερο στην αρχή του Φθινοπώρου και ακόμη πιο σπάνια στο τέλος του Χειμώνα). Την περίοδο αυτή, ενεργοποιείται μια ορμονικά οδηγούμενη διαδικασία απόρριψης των τριχών, αρχίζοντας από το υπόστρωμα (συνήθως πρώτα από τα μπούτια και τους αγκώνες, μετά από τα πλευρά, στη συνέχεια από τη ράχη, τη βάση της ουράς και από το κάτω τμήμα, μετά η ουρά και στο τέλος από το κολάρο του λαιμού) και συνεχίζοντας με το στρώμα φύλαξης. Η διάρκεια αυτής της απόπτωσης του τριχώματος κυμαίνεται από 3-5 βδομάδες για το υπόστρωμα και από άλλες 2-4 για το στρώμα φύλαξης. Η ταχύτητα της απόπτωσης εξαρτάται σε ένα σημαντικό βαθμό και από την τροφή. Δίαιτες υψηλές σε Ω3 & Ω6 λιπαρά οξέα, βοηθούν σημαντικά το δέρμα να ανταπεξέλθει γρήγορα και αποτελεσματικά σε αυτό το έργο. Με το πέρας της απόπτωσης έχει παραχθεί συνήθως από κάθε σκυλί αρκετό υλικό για να γεμίσει ένα πάπλωμα 2πλού κρεβατιού ή 7-10 μαξιλάρια. Από ότι καταλαβαίνετε, στο τέλος αυτής της περιόδου, η γούνα του σκύλου έχει ελαφρύνει σημαντικά, προσαρμόζοντας το σκύλο για διαβίωση σε πιο υψηλές θερμοκρασίες.
Η πρώτη μου σκύλα, έχει το συνήθειο της ηλιοθεραπείας. Ιούλιο μήνα, βγαίνει στο μπαλκόνι, βγαίνει από τη σκιά της τέντας και σωριάζεται στο καυτό πλακάκι για να κοιμηθεί. Σε κανένα τέταρτο, η αναπνοή της αρχίζει και αυξάνεται σημαντικά. Όμως δεν υποχωρεί. Δεν έχει ακόμη χορτάσει τον ήλιο. Πρέπει να κλείσει τουλάχιστον μισή ώρα για να αποφασίσει να γυρίσει στο σκιασμένο τμήμα, λαχανιασμένη, με τη γούνα της πυρακτωμένη να καίει, αλλά απολύτως ικανοποιημένη.... Σε ένα τέταρτο η αναπνοή της έχει επανέλθει στο φυσιολογικό, πίνει λίγο νερό και ξανακοιμάται.
Εν κατακλείδι, μπορώ να πω ότι τα αρκτικά σκυλιά είναι πολύ πιο καλά εξοπλισμένα για να αντιμετωπίσουν ακραίες κλιματικές συνθήκες και ως σκληρά και δυνατά σκυλιά ανταπεξέρχονται περίφημα σε ότι η φύση τους "προσφέρει". Αρκεί, να έχουν τον άνθρωπο δίπλα τους για συντροφιά.
-------------------------------------------------------------------------------------------
*Όλα τα αρκτικά σκυλιά, λόγω του ότι είναι πρωτόγονα, έχουν φυσιολογικά διαμορφωμένο ρύγχος. Σε αντίθεση με τις κατασκευασμένες φυλές που είναι βραχύρυγχες (σε ποικίλους βαθμούς) δεν υπάρχει καμία δυσκολία στην αναπνοή, ακόμα και σε συνθήκες υψηλής υγρασίας. Ο αέρας μπορεί εύκολα, γρήγορα και σε ικανές ποσότητες, να μετακινηθεί από τα πνευμόνια στο περιβάλλον, "αδειάζοντας" θερμότητα σε αυτό. Έτσι, ένα σπίτζ σε κατάσταση ταχύπνοιας, μετακινεί σημαντικά μεγαλύτερη ποσότητα από το ρύγχος του και άρα απάγει στο περιβάλλον μεγαλύτερη ποσότητα θερμότητας.
**Δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση εκτός του DOGforum.gr
