Αθανασία και ηθικά διλήμματα
Πολλά ηθικά διλήμματα έχουν "ξεφυτρώσει" τα τελευταία χρόνια καθώς γενετικά εργαστήρια σε ολόκληρο τον κόσμο στοχεύουν στην πραγματοποίηση του ονείρου της αθανασίας ...
Για τον John Harris το να σώσει κανείς μια ζωή και το να καθυστερήσει το τέλος της είναι ένα και το αυτό. Χρησιμοποιώντας αυτή τη λογική ο Harris, βιοηθικολόγος στο Πανεπιστήμιο του Manchester στην Αγγλία, πιστεύει ότι οι επιστήμονες έχουν ιερό καθήκον να παρατείνουν τη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής όσο περισσότερο είναι δυνατόν, ακόμη και αν αυτό συνεπάγεται τη δημιουργία όντων που θα ζουν για πάντα.
“Όταν σώζεις μια ανθρώπινη ζωή, ουσιαστικά αναβάλλεις το θάνατο για κάποια άλλη στιγμή στο μέλλον” τονίζει ο Harris. “Έτσι είμαστε δεσμευμένοι να παρατείνουμε τη ζωή επ'Α αόριστον αν είναι δυνατόν, για τους ίδιους λόγους που δεσμευόμαστε να σώζουμε ζωές”.
Ο θάνατος ενός ηλικιωμένου ανθρώπου είναι ένα λυπηρό γεγονός, γιατί τον χάνουμε για πάντα και μας χάνει και αυτός, δεν αποτελεί όμως ένα τραγικό συμβάν, προσθέτει ο Callahan. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτό είναι ένα παράφρον σύμπαν για να ζει κανείς, αφού οι άνθρωποι πεθαίνουν από γεράματα.
Αυτό είναι ένα μόνο από τα πολλά ηθικά διλήμματα που έχουν “ξεφυτρώσει” τα τελευταία χρόνια καθώς γενετικά εργαστήρια σε ολόκληρο τον κόσμο στοχεύουν στην πραγματοποίηση του ονείρου της αθανασίας, ή τουλάχιστον στην επέκταση του ανθρώπινου ορίου ζωής πολύ πέρα από το οριακό σημείο του ενός αιώνα.
Ανάμεσα στ'Α άλλα, το ενδεχόμενο της αθανασίας γεννά τους ακόλουθους προβληματισμούς:
- Θα μπορούν όλοι να έχουν ίσες ευκαιρίες να πιουν από το “αθάνατο νερό”;
- Αν οι άνθρωποι ζουν περισσότερο αλλά είναι δυστυχισμένοι για δεκαετίες, θα αλλάξουν άραγε οι επικρατούσες απόψεις γύρω από θέματα όπως η αυτοκτονία και η ευθανασία;
- Σε μια κοινωνία αθανάτων, πώς θα μπορούσε να υπάρξει χώρος για τις επόμενες γενιές;
Ένας κόσμος υπερ-αιωνόβιων
Η μέση υπολογιζόμενη διάρκεια ζωής για τον μέσο Αμερικανό είναι 77,6 χρόνια. Η επέκταση του ορίου ζωής θα είναι μια επαυξητική διαδικασία όπως προβλέπουν οι περισσότεροι ειδικοί. Το μέλλον όμως είναι πολλά υποσχόμενο. Σε μια μελέτη του 1990 o βιο-δημογράφος Jay Olshansky και οι συνάδελφοί του, υπολόγισαν ότι ακόμη και αν μειωθεί στο μηδέν ο κίνδυνος θανάτων από καρκίνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο υπολογιζόμενος μέσος όρος ζωής θα αυξηθεί μόνο κατά 2,7 χρόνια.
Εάν εξαλειφθεί ο κίνδυνος θανάτου από καρδιακές παθήσεις και σακχαρώδη διαβήτη, τότε η ανθρώπινη διάρκεια ζωής θα αυξηθεί κατά 14 ακόμη χρόνια όπως ανακάλυψαν οι ερευνητές.
Επανειλημμένα πειράματα έχουν δείξει ότι τρωκτικά τα οποία ταΐστηκαν με 40% λιγότερες θερμίδες έζησαν για 40% μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Για λόγους που παραμένουν αδιευκρίνιστοι, αυτή η αγωγή “θερμιδικού περιορισμού” αναβάλει επίσης την εκδήλωση πολλών εκφυλιστικών ασθενειών που συνήθως σχετίζονται με τα γηρατειά.
Εάν οι επιδράσεις αυτές μπορούν να αναπαραχθούν και στα ανθρώπινα μέτρα και σταθμά, ένας μέσος άνθρωπος θα μπορούσε να ζήσει μέχρι την ηλικία των 112 χρόνων και το ανώτερο όριο ηλικίας θα μπορούσε να παραταθεί στα 140 χρόνια, λέει ο Richard Miller ένας παθολόγος ο οποίος ασχολείται με έρευνες που αφορούν τη γήρανση.
Ηθική αναγκαιότητα
Επιπλέον, αν τα πειράματα με τα τρωκτικά μπορούν να θεωρηθούν αξιόπιστοι οδηγοί, οι ηλικιωμένοι του μέλλοντος θα είναι σε καλύτερη φόρμα, όπως σχολιάζει ο Miller, με τον μέσο 90χρονο να μοιάζει με τον σημερινό 50χρονο πνευματικά και σωματικά. Για τους λόγους αυτούς ο Miller πιστεύει ότι η έρευνα γύρω από τα γηρατειά θα μπορούσε να έχει έναν ακόμα μεγαλύτερο αντίκτυπο στη βελτίωση της δημόσιας υγείας, από την προσπάθεια να θεραπεύσουμε τις διάφορες ασθένειες ξεχωριστά.
Αν ενδιαφερόμαστε πραγματικά να εξασφαλίσουμε ένα υγιές αυξανόμενο όριο ζωής, η έρευνα για τα γηρατειά είναι πιο πιθανόν να μας οδηγήσει εκεί με έναν πιο γρήγορο και πιο αποδοτικό σε κόστος τρόπο, από την άσκοπη προσπάθεια της καταπολέμησης μιας ασθένειας τη φορά.
Αν η παράταση της ανθρώπινης ζωής παρατείνει και την ανθρώπινη υγεία, όπως υποδεικνύουν οι μελέτες σε ζώα, τότε ενισχύεται η άποψη ότι η έρευνα κατά των γηρατειών αποτελεί πλέον ηθική αναγκαιότητα.
Αλλά ακόμα και αν η ανθρωπότητα αποφασίσει να δώσει “πράσινο φως” στην έρευνα κατά των γηρατειών, μέσα όμως σε ηθικά αποδεκτά πλαίσια, παραμένουν και άλλα ακανθώδη ηθικά ζητήματα όπως λένε οι ειδικοί.
Το πρώτιστο ανάμεσα σ'Α αυτά είναι το πρόβλημα της κοινωνικής αδικίας.
Ποιοι θα έχουν πρόσβαση;
Οι περισσότεροι επιστήμονες και ethicicts συμφωνούν ότι η τεχνολογία επέκτασης της ζωής θα είναι μια μάλλον ακριβή υπόθεση, τουλάχιστον τον πρώτο καιρό της εφαρμογής της, έτσι ώστε ένας μόνο μικρός αριθμός εύπορων ανθρώπων θα έχει τη δυνατότητα να την προσεγγίσει. Οι ήδη υπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς θα γίνουν ακόμα πιο έντονες.
Οι λίγοι τυχεροί που θα μπορούν να πληρώσουν την θεραπεία για τη μακροζωΐα, όχι μόνο θα έχουν σημαντική παράταση της ζωής τους, αλλά και περισσότερες ευκαιρίες για να συσσωρεύσουν πλούτο ή πολιτική δύναμη με σκοπό να πάρουν στα χέρια τους τον έλεγχο οικονομικών ή ακόμη και πολιτιστικών ιδρυμάτων όπως διατείνονται οι κριτικοί.
Παρόλα αυτά ο Harris επισημαίνει ότι ο μοντέρνος κόσμος ήδη βρίθει από παρόμοιες αδικίες. Ο μέσος προσδοκώμενος όρος ζωής των ανθρώπων στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, για παράδειγμα είναι 78 περίπου χρόνια, ενώ στη Botswana η οποία έχει από τα πιο υψηλά επίπεδα μόλυνσης από τον ιό HIV στην Αφρική, είναι μόλις 34 χρόνια.
Στην Αιθιοπία όπου η μόλυνση από τον ιό HIV είναι πολύ λιγότερο διαδεδομένη, ο μέσος όρος ζωής είναι 49 χρόνια.
Τα ανεπτυγμένα κράτη έχουν επίσης πρόσβαση σε φάρμακα και σε διαδικασίες που σώζουν ζωές, όπως είναι οι μεταμοσχεύσεις οργάνων, τα οποία είναι πέρα από τις δυνατότητες των φτωχών κρατών.
Οι Αμερικανοί όμως δεν θεωρούν τους εαυτούς τους “κακούς” επειδή έχουν πρόσβαση σε πράγματα όπως είναι οι μεταμοσχεύσεις νεφρών, ενώ άνθρωποι σε άλλες χώρες δεν έχουν την πολυτέλεια αυτή.
Με τον ίδιο τρόπο, υπογραμμίζει ο Harris, το γεγονός ότι μόνον οι πλούσιοι θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε τεχνολογίες επέκτασης του ορίου ζωής, δεν αποτελεί έναν αρκετά καλό λόγο για να καταδικάσουμε το όλο εγχείρημα.
Το σίγουρο είναι ότι το να αρνηθούμε τη θεραπεία σε μια ομάδα ανθρώπων, δεν θα σώσει κάποια άλλη. Επιπλέον οι νέες τεχνολογίες συχνά στο ξεκίνημά τους είναι ιδιαίτερα ακριβές, αλλά με τον καιρό πέφτει το κόστος τους και γίνονται προσιτές και ευρέως διαθέσιμες.
Η αδικία μπορεί να είναι δικαιολογημένη βραχυπρόθεσμα επειδή είναι ο μόνος τρόπος να μεταβούμε σε μια θέση όπου θα μπορεί να αποδοθεί μεγαλύτερη δικαιοσύνη.
Αιώνες μαρτυρίου
Ένα άλλο θέμα το οποίο θα έπρεπε να ληφθεί σοβαρά υπ'Α όψιν, είναι αυτό των επιδράσεων της πολυπόθητης μακροζωΐας μας σε κάποιες από τις ηθικές μας αξίες, όπως υπογραμμίζουν οι Ηθικολόγοι. Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής για παράδειγμα, το δικαίωμα στη ζωή θεωρείται ένα αγαθό στο οποίο κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα και για το λόγο αυτό τόσο η αυτοκτονία όσο και η ευθανασία, θεωρούνται πολιτιστικά και κοινωνικά απαράδεκτες.
Σε έναν κόσμο όμως στον οποίο η ανθρώπινη ζωή θα μετριέται όχι πια σε χρόνια αλλά σε αιώνες ή και σε χιλιετηρίδες οι αξίες αυτές ίσως θα πρέπει να επανεξεταστούν και να αναθεωρηθούν.
Ο λόγος είναι απλός: Η αθανασία δεν συνεπάγεται την αορατότητα. Οι διάφορες ασθένειες και οι πόλεμοι θα εξακολουθούν να σκοτώνουν, τα εγκεφαλικά θα συνεχίζουν να χτυπούν και η κατάθλιψη θα συνεχίσει να κάνει αισθητή την παρουσία της υπονομεύοντας τις χαρές της ζωής.
Το ερώτημα πότε (αν αυτό είναι ποτέ επιτρεπτό) είναι η κατάλληλη στιγμή για να θέσει κανείς τέρμα στη ζωή του, ή να αναθέσει σε κάποιον να το κάνει γι'Α αυτόν (ευθανασία), είναι ένα θέμα που έχει ξεσηκώσει μια θύελλα σφοδρών αντιπαραθέσεων.
Μια απάντηση στο ερώτημα αυτό θα ήταν ακόμη πιο ουσιώδης, υπό το σκεπτικό ότι λέγοντας σε κάποιον ότι πρέπει να συνεχίσει να ζει, θα ήταν σαν να τον καταδικάζαμε όχι απλά σε χρόνια αλλά σε δεκαετίες ή αιώνες ατελείωτου μαρτυρίου.
Γενετικό ξεκαθάρισμα
Ο Πλανήτης μας μπορεί να συντηρήσει ένα συγκεκριμένο αριθμό ανθρώπων. Εάν όλοι ζούσαν περισσότερο, θα έπρεπε οι γενιές να ανανεώνονταν με πολύ βραδύτερους ρυθμούς, για να αποφευχθεί ο υπερπληθυσμός και το αδιαχώρητο. “Για να εξασφαλιστεί μια πλούσια γενετική ανακύκλωση”, σημειώνει ο Harris ίσως η κοινωνία θα έπρεπε να καταφύγει σε κάποιου είδους “γενετική εκκαθάριση” την οποία θα ήταν πολύ δύσκολο να δικαιολογήσει στη συνέχεια”.
Αυτή η διαδικασία θα συνεπαγόταν τη συλλογική συναίνεση των ανθρώπων, σχετικά με το ποιο θα ήταν το λογικό όριο ζωής μιας γενιάς.
“Τέτοιες ενέργειες θα απαιτούσαν ριζικές αλλαγές της στάσης μας απέναντι σε ζητήματα όπως αυτό της ευθανασίας και της αυτοκτονίας”, υπογραμμίζει ο Harris.
Ή θα έπρεπε να σταματήσουμε να πιστεύουμε ότι το να σωθεί μια ζωή είναι τόσο σημαντικό, ή θα έπρεπε να συνειδητοποιήσουμε ότι ίσως δεν είναι και τόσο κακό να προκαλεί κανείς εσκεμμένα το θάνατό του, από κάποιο σημείο και μετά.
“Έχουμε ανατραφεί με ένα πολύ συγκεκριμένο μοτίβο προσδοκιών όσον αφορά τη ζωή και το θάνατο και αν αυτές αλλάξουν τότε θα πρέπει να ακολουθήσει μια ευρύτερη αλυσιδωτή αλλαγή σε πολλά ζητήματα”, καταλήγει ο Harris.
http://news.pathfinder.gr/periscopio/immortality-ethical.html
Αυτά είναι σχετικά με το θέμα γιατί ορίζουν τον άνθρωπο να παίρνει τα σκήπτρα από τη Γαία και να ελέγχει τη ζωή μέσω τεχνολογίας εκ μέρους της Γαίας
