Με την εξέλιξη των εκπαιδευτικών μεθόδων και την πολύ διαφημισμένη «θετική εκπαίδευση» θα ήθελα να συζητήσουμε λίγο το θέμα τιμωρία το πως, που και αν πρέπει να την εφαρμόζουμε. Παραθέτω λοιπόν μερικές σκέψεις και γνώσεις και ελπίζω να έχουμε μια καλή συζήτηση.
Η λέξη τιμωρία είναι μια σκληρή περιγραφή για να πει αυτό που πρέπει να γίνει για να δείξουμε σε ένα σκυλί τι κάνει λάθος. Συνήθως ένας έντονος τόνος στην φωνή μας ή μια στάση του σώματός μας, ένα έντονο κοίταγμα στα μάτια είναι αρκετά για να διορθώσουν ένα κουτάβι. Και κατά την προσωπική μου άποψη η τιμωρία σε κουτάβια κάτω των 6 μηνών πρέπει να περιοριστεί στο ελάχιστο. Καλό θα ήταν να προσπαθήσουμε με θετικό και ενθαρρυντικό τρόπο να δείξουμε στο κουτάβι μας τις αποδεκτές συμπεριφορές. Πρέπει να δημιουργήσουμε καταστάσεις όπου το κουτάβι θα εκτελεί αυτά που θέλουμε χωρίς να χρειαστεί να του επιβάλλουμε καμία ποινή. Η πρόληψη λοιπόν είναι η καλύτερη λύση. Σε περίπτωση όμως που δεν καταφέρουμε τίποτα από τα παραπάνω υπάρχουν οι παρακάτω τρόποι για να διορθώσουμε ένα σκυλί:
1. Θετική ενίσχυση (positive reinforcement) : ανταμείβουμε την επιθυμητή συμπεριφορά με σκοπό να την αυξήσουμε
2. Αρνητική ενίσχυση (negative reinforcement): όταν παίρνουμε κάτι δυσάρεστο μακριά και η συμπεριφορά αυξάνεται π.χ. ζητάμε από το σκυλί να κάτσει, σηκώνοντας το από περιλαίμιο, το σκυλί κάθεται, χαλαρώνουμε την πίεση από το περιλαίμιο.
3. Θετική τιμωρία (positive punishment): όταν κάνουμε κάτι δυσάρεστο και η ανεπιθύμητη συμπεριφορά μειώνεται ή αποβάλλεται π.χ. διόρθωση με περιλαίμιο εκπαίδευσης (πνίχτης)
4. Αρνητική τιμωρία (negative punishment): όταν παίρνουμε κάτι που το σκυλί θέλει ή απολαμβάνει και η ανεπιθύμητη συμπεριφορά μειώνεται ή αποβάλλεται.
Το πρόβλημα με την τιμωρία είναι ότι είναι μόνο η μισή από την εξίσωση. Η τιμωρία που σταματά το σκυλί από να κάνει οτιδήποτε έκανε εκείνη την στιγμή δεν διδάσκει στο σκυλί τι θέλουμε από αυτό. Στην πραγματικότητα εάν τιμωρήσουμε το σκυλί χωρίς να του δείξουμε την επιθυμητή συμπεριφορά, το σκυλί ναι μεν θα προσαρμοστεί στην τιμωρία αλλά στη συνέχεια θα επανέλθει στην παλαιά συμπεριφορά. Ο σκοπός της τιμωρίας είναι ΝΑ ΜΕΙΩΘΟΥΝ οι ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Για να είναι αποτελεσματική η τιμωρία θα πρέπει να εφαρμοστή άμεσα μετά την ανεπιθύμητη συμπεριφορά και αμέσως μετά θα πρέπει να δείξουμε στο σκυλί την επιθυμητή συμπεριφορά που αν εκτελέσει θα ανταμειφθεί.
Η λέξη τιμωρία είναι μια σκληρή περιγραφή για να πει αυτό που πρέπει να γίνει για να δείξουμε σε ένα σκυλί τι κάνει λάθος. Συνήθως ένας έντονος τόνος στην φωνή μας ή μια στάση του σώματός μας, ένα έντονο κοίταγμα στα μάτια είναι αρκετά για να διορθώσουν ένα κουτάβι. Και κατά την προσωπική μου άποψη η τιμωρία σε κουτάβια κάτω των 6 μηνών πρέπει να περιοριστεί στο ελάχιστο. Καλό θα ήταν να προσπαθήσουμε με θετικό και ενθαρρυντικό τρόπο να δείξουμε στο κουτάβι μας τις αποδεκτές συμπεριφορές. Πρέπει να δημιουργήσουμε καταστάσεις όπου το κουτάβι θα εκτελεί αυτά που θέλουμε χωρίς να χρειαστεί να του επιβάλλουμε καμία ποινή. Η πρόληψη λοιπόν είναι η καλύτερη λύση. Σε περίπτωση όμως που δεν καταφέρουμε τίποτα από τα παραπάνω υπάρχουν οι παρακάτω τρόποι για να διορθώσουμε ένα σκυλί:
1. Θετική ενίσχυση (positive reinforcement) : ανταμείβουμε την επιθυμητή συμπεριφορά με σκοπό να την αυξήσουμε
2. Αρνητική ενίσχυση (negative reinforcement): όταν παίρνουμε κάτι δυσάρεστο μακριά και η συμπεριφορά αυξάνεται π.χ. ζητάμε από το σκυλί να κάτσει, σηκώνοντας το από περιλαίμιο, το σκυλί κάθεται, χαλαρώνουμε την πίεση από το περιλαίμιο.
3. Θετική τιμωρία (positive punishment): όταν κάνουμε κάτι δυσάρεστο και η ανεπιθύμητη συμπεριφορά μειώνεται ή αποβάλλεται π.χ. διόρθωση με περιλαίμιο εκπαίδευσης (πνίχτης)
4. Αρνητική τιμωρία (negative punishment): όταν παίρνουμε κάτι που το σκυλί θέλει ή απολαμβάνει και η ανεπιθύμητη συμπεριφορά μειώνεται ή αποβάλλεται.
Το πρόβλημα με την τιμωρία είναι ότι είναι μόνο η μισή από την εξίσωση. Η τιμωρία που σταματά το σκυλί από να κάνει οτιδήποτε έκανε εκείνη την στιγμή δεν διδάσκει στο σκυλί τι θέλουμε από αυτό. Στην πραγματικότητα εάν τιμωρήσουμε το σκυλί χωρίς να του δείξουμε την επιθυμητή συμπεριφορά, το σκυλί ναι μεν θα προσαρμοστεί στην τιμωρία αλλά στη συνέχεια θα επανέλθει στην παλαιά συμπεριφορά. Ο σκοπός της τιμωρίας είναι ΝΑ ΜΕΙΩΘΟΥΝ οι ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Για να είναι αποτελεσματική η τιμωρία θα πρέπει να εφαρμοστή άμεσα μετά την ανεπιθύμητη συμπεριφορά και αμέσως μετά θα πρέπει να δείξουμε στο σκυλί την επιθυμητή συμπεριφορά που αν εκτελέσει θα ανταμειφθεί.
